«نوکتوراما» برتران بونلو همه چیزش معماست، از عنوان فیلم بگیر تا همه آنچه در دو ساعت و 10 دقیقه فیلم شاهد آن هستیم. نام فیلم می‌تواند برگرفته از یکی از ترانه‌های نیک کیو و بد سیدز باشد، ترانه‌ای درباب اشتیاق و تمنایی برای با هم بودن و غیرممکن بودن آن و درنتیجه پناه بردن به نوکتوراما، به شب و زندگی شبانه، به شب به عنوان ماوایی برای فرار و گریز از هرآنچه در روز دیده‌ایم. از طرفی عنوان فیلم می‌تواند بازی با کلمه نوکتورن، یا همان موسیقی شبانه و به تعبیر و تعریفی قطعه‌ای موسیقی است که برای نواختن در شب ساخته شده یا حال و هوای شبانه دارد و حتا می‌توان فراتر رفت و گفت عنوان فیلم از دو عبارت نوکتورن و دراما شکل گرفته و معنایش درام شبانه است و واقعیت اینجاست که هر سه برداشت، پس از تماشای فیلم قابل قبول و درک هستند. Continue Reading “آن پناهِ شبانه – درباره فیلم نوکتوراما”
آسا نیسی ماسا – آلخاندرو خودوروفسکی و شعر بی‌پایان
سال 2016 سالی دلنشین بود، سرشار از فیلم‌های جذاب چه در سینمای مستقل و چه در سینمای شخصی. فیلم‌هایی هم بودند که آدم را ناامید می‌کردند مثل «اسلک بی» برونو دومون که پس از تغییر مسیرش در فیلمسازی با فیلم/سریال «کن کن کوچولو»، در دومین تلاشش برای خلق داستان هجوآمیز کارآگاهی کلا به جاده خاکی می‌رود و فیلمش حتا نمی‌تواند خاطره‌ای بد در ذهن باشد و حس می‌کنی کسی با بدخطی از روی فیلمی از امیر کاستاریکا کپی‌کاری کرده، «عسل آمریکایی» آندرآ آرنولد دیگر سرخوردگی سال بود، اینکه سازنده «رِد رُد» (Red Road) به این روزگار بیفتد واقعا جای تاسف دارد، تغزل‌گرایی عقیم فیلم آنقدر توی ذوق می‌زند که اصلا دوست ندارم دوباره به آن فکر کنم. Continue Reading “آسا نیسی ماسا – آلخاندرو خودوروفسکی و شعر بی‌پایان”
در جستجوی زمان از دست رفته – درباره هتل بزرگ بوداپست
«هتل بزرگ بوداپست» عیش مدام وس اندرسون بوده، حتما! فیلم پر است از ارجاع‌های ریز و درشت این کارگردان خوش‌ذوق و ظریف‌بین به فیلم‌هایی که بسیار دوست‌شان می‌دارد؛ از «گوشواره‌های مادام ناشناس» ماکس افولس گرفته تا «سرگیجه» آلفرد هیچکاک، از «لارنس عربستان» گرفته تا «لعنتی‌های بی‌آبروی» کوئنتین تارانتینو و این فهرست را می‌شود ادامه داد (با یک «سرچ» اینترنتی به نتایج بسیار بیشتری می‌رسید). اما اینکه اندرسون در کجای فیلمش به کدام فیلم تاریخ سینما ارجاع داده مهم نیست و حتی تاثیری ارزشی و کیفی هم بر فیلم ندارد، صرفا بازیگوشی کارگردان بوده که در خلال تعریف کردن داستان پرشاخ‌وبرگ جذابش در اروپایی که دارد رنگ عوض می‌کند و دارد با زرق و برق و مناسک ویکتوریایی خداحافظی می‌کند، سری هم به فیلم‌های محبوبش زده. Continue Reading “در جستجوی زمان از دست رفته – درباره هتل بزرگ بوداپست”
سینمای دست‌نیافتنی – درباره فیلم بدوی ساخته ژولیو برسان
ژولیو برسان از کمترشناخته‌شده‌های سینماست، از کشوری که روزگاری موج نوی سینمایش خیلی سروصدا راه انداخت: برزیل. سینما نوو (Cinema Novo) اصطلاحی بود که برای این سینما به کار می‌برند و منظور از آن جنبشی بود که در دهه‌های پنجاه و شصت میلادی در سینمای برزیل پا گرفت و دو فیلمساز مطرح آن گلوبر روشا و نلسون پریرا دوس سانتوس بودند که اولی بخت بلندتری داشت و کارهایش بیشتر دیده شده و دومی در صفحات تاریخ سینما نامش به درستی دیده نشد. Continue Reading “سینمای دست‌نیافتنی – درباره فیلم بدوی ساخته ژولیو برسان”
یک فیلمساز تک‌رو – آیزنشتاین در گوآناخوآتو
«آیزنشتاین در گوآناخوآتو» فیلم جدید پیتر گرین‌اوی اخیرا در دسترس قرار گرفته، این فیلمساز با کارنامه بلندبالای فیلم‌های مستند و داستانیِ کوتاه و بلندش یکی از سازش‌ناپذیرترین‌های سینمای اروپا و از قدرندیده‌ترین‌ها و در این یکی دو دهه اخیر، یکی از فراموش‌شده‌ترین‌هاست که دیگر جشنواره‌های اصلی چندان کاری به او ندارند و اگر فیلمی از او را به نمایش میگذارند بیشتر ترجیح می‌دهند سروصدایی نکند. چرا؟ شاید به دلیل عجیب و متفاوت بودن فیلم‌های این فیلمساز باشد. اما دلیل مهم‌تر می‌تواند دشوار بودن فیلم‌هایش باشد، دشواری که در فرم تنیده شده، در ارجاع‌های مکرر در گوشه گوشه‌ی قاب‌های گرین‌اوی به معماری – از دوران رنسانس گرفته تا معاصر – و ادای احترامش به نقاش‌های بزرگ تاریخ از ولاسکز گرفته تا رامبرانت باشد و همچنین غرقه بودن متن‌های گرین‌اوی به ادبیات داستانی و غیرداستانی غرب از شکسپیر گرفته تا متون مختلف فلسفی باشد. Continue Reading “یک فیلمساز تک‌رو – آیزنشتاین در گوآناخوآتو”
مورد عجیب پائولو سورنتینو – به بهانه پاپ جوان
قبل از رسیدن به مورد جنجالی پاپ پویوس سیزدهم، باید با مورد مناقشه‌انگیز دیگری روبرو شویم: پائولو سورنتینو، طراح و کارگردان سریال «پاپ جوان» که این روزها به مطرح‌ترین فیلمساز نسل جدید سینمای ایتالیا تبدیل شده و در طی یک دهه گذشته موقعیتی را پیدا کرده که جوزپه تورناتوره در اواخر دهه 1980 و تا سالهای ابتدایی دهه اول 2000 داشت. سورنتینو از آن فیلمسازهاست که هم اخلاقیات پشت دوربینش موجب واکنش‌هایی به فیلم‌هایش شده و هم خود فیلم‌هایش. رویکردی دارد که به مذاق بسیاری خوش نمی‌آید و همین باعث شده مخالفانش بیشتر درباره‌اش بنویسند و «کامنت» بگذارند و این البته در حالی است که فیلم‌هایش در جشنواره‌های معتبر نمایش دارند، جوایز مهم را به خانه می‌برند و حتا یک اسکار هم نصیب او کردند، اسکاری که موقع گرفتنش از مارادونا تشکر کرد و فدریکو فلینی و مارتین اسکورسیزی. Continue Reading “مورد عجیب پائولو سورنتینو – به بهانه پاپ جوان”
سینمای پنهان 3 – درباره فیلم ترک خدمت
واسلاو هاول 18 دسامبر در سن 74 سالگی درگذشت، او که سیاستمداری معروف بود یکی از مهمترین نمایش‌نامه‌نویسان اروپا محسوب می‌شد. واسلاو هاول سال 1936 در پراگ در خانواده‌ای فرهنگی و روشنفکر به دنیا آمد. این خانواده‌ی معترض به طور مستقیم با اتفاقات فرهنگی و سیاسی چکسلواکی از سالهای1920 تا 1940 در ارتباط بودند و به همین دلیل رژیم کمونیستی چکسلواکی از سال 1950 به بعد اجازه‌ی تحصیلات دبیرستانی به هاول را نداد و هاول مجبور به گذراندن دوره‌های شبانه برای تمام کردن مقطع دبیرستان شد. Continue Reading “سینمای پنهان 3 – درباره فیلم ترک خدمت”
جامپ کات 4: جشنواره فیلم برلین 2017
شصت‌وهفتمین دوره جشنواره فیلم برلین در حالی یکی، دو هفته پیش به پایان رسید که برخی می‌گفتند از بهترین سالهای این جشنواره است و تعدادی هم آن را از بدترین یا حداقل معمولی‌ترین دوره‌های این جشنواره توصیف کردند. اینکه شصت‌وهفتمین دوره جشنواره برلین چه حال‌وهوایی داشته تا زمان دیدن تعداد قابل‌توجهی از برنامه‌های بلندبالای آن ممکن نیست و قرار هم نیست کیفیت این جشنواره در ادامه بررسی شود. من در برلین نبودم، اما فرصتی دست داد تا سه فیلم جشنواره را ببینم؛ سه فیلمی که از‌قضا فیلم‌های مهمی هم بودند و برخی از جوایز اصلی را هم نصیب خود کردند. این فیلم‌ها «درباب جسم و روح» (On Body and Soul) ساخته انیدی ایلدیکو، برنده خرس طلای برلین، «ردپا» (Spoor) ساخته آنیژکا هولاند، برنده جایزه آلفرد بائر و «آنا، عشق من» (Ana, Mon Amour) ساخته کالین پتر نتزر، برنده خرس نقره‌ای دستاورد هنری – در رشته تدوین – بودند. Continue Reading “جامپ کات 4: جشنواره فیلم برلین 2017”
درس‌های سینما به روایت آکیرا کوروساوا
درس‌های آکيرا کوروساوا در مورد سينما که اين‌جا و در اين ترجمه آمده، برگرفته از مستند «پيام آکيرا کوروساوا: براي يک فيلم زيبا» (2000) ساخته‌ي هيسائو کوروساوا، پسر اين کارگردانِ بزرگ ژاپني است. Continue Reading “درس‌های سینما به روایت آکیرا کوروساوا”